Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարան Հանգանակել

Մեր Մասին

Շուրջ 30,000 հա զբաղեցնող Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանը (ԿԿԱ) առաջին մասնավոր պահպանվող տարածքն է Հարավային Կովկասում:
Ապաստարանը կառավարվում է Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի (FPWC) կողմից: ԿԿԱ և հարակից տարածքներն առանցքային նշանակություն ունեն Հարավկովկասյան կենսաբազմազանության պահպանման հարցում: Այստեղ են բնակվում այնպիսի հազվագյուտ կենդանատեսակներ, ինչպիսիք են գորշ արջը, բեզոարյան այծը, սև անգղը, մորուքավոր անգղը, հայկական իժն ու կովկասյան հովազը:

Կենսաբազմազանության պահպանություն

ԿԿԱ ամբողջ տարածքում տեղադրված են ուղիղ հեռարձակում ապահովող և GPS-ով կառավարվող նոր սերնդի թակարդ-տեսախցիկներ, որոնց առավելությունը, ի թիվս ճշգրիտ տվյալների ապահովման, հեռահար կառավարումն ու 24/7 մշտադիտարկման հնարավորությունն է: Ապաստարանի տեսախցիկները ոչ միայն ուղիղ անցում են ապահովում դեպի վայրի բնություն, այլև կանխում են ապօրինի ներխուժումները և որսագողությունը՝ ապահովելով տարածքի անվտանգությունը: 2011-2017թթ. ընթացքում տեսանյութերի վերլուծությամբ տարածքում գրանցվել է կարմիրգրքային կենդանատեսակների քանակական աճ, որոնց թվում՝ բեզոարյան այծեր, գորշ արջեր, մորուքավոր անգղեր, քարարծիվներ, սպիտակագլուխ անգղեր, երկարաոտն սցինկ: Տարածքում բազմիցս տեսագրվել են գորշ գայլեր, կովկասյան լուսաններ, գորշուկներ, կզաքիսազգիներ և վերջին 15 տարիների ընթացքում առաջին անգամ տեսանկարահանվել է Կովկասյան հովազը, որից, ըստ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի ՀՀ-ում կարող է հանդիպել առավելագույնը 8-13 առանձնյակ

Նորարարություն

ԿԿԱ-ի առանցքային գործունեությունը միտված է Հայաստանի բացառիկ կենդանական և բուսական աշխարհի պահպանությանը՝ նորագույն տեխնոլոգիաների և ժամանակակից մոդելների կիրառմամբ, իսկ կենսաբազմազանության պահպանության նախաձեռնությունների հիմքը միջազգային փորձն ու նորարարությունն է։ Նոր սերնդի թակարդ տեսախցիկները հնարավորություն են ընձեռում ոչ միայն գրանցել կենդանիների թվաքանակն ու տեղաշարժը, այլև հաջողությամբ տեսանկարահանում են որսագողերին և տարածք ապօրինի մուտք գործած անձանց:
Հաշվի առնելով ԿԿԱ-ի կլիմայական պայմանները՝ որպես հերթական նորարարություն ԿԿԱ-ի ծառատնկման նախագծում առաջին անգամ կիրառվել է հիդրոգել՝ ջրի կուտակիչ պոլիմերային նյութ, ինչպես նաև տեղադրվել է ոռոգման կաթիլային և խորն արմատային ջրման նորագույն համակարգ, ինչն ապահովում է շուրջ 3500 վայրի պտղատու ծառատեսակների ջրումը կիսաչորային գոտում:

Համայնքային զարգացում

ԿԿԱ-ի մոդելների կիրառման արդյունքում հարակից թիրախային համայնքները անմիջականորեն ներառվում են տարածքի կենսաբազմազանության պահպանման գործում, ստեղծվում են մշտական և սեզոնային աշխատատեղեր, զարգանում են էկո-զբոսաշրջության համար անհրաժեշտ ենթակառուցվածքները, գյուղական համայնքներում խթանվում է փոքր ու միջին ձեռնարկատիրությունը: Այսպես օրինակ, տարածքի անտառապահները, էկո-զբոսավարները, խոհարարները և սպասարկող անձնակազմը տեղաբնակներ են, իսկ էկո-կենտրոնում իրացվող բնամթերքի մատակարարները՝ մոտակա համայնքների բնակիչները, ում գործունեությանը աջակցելու նպատակով հիմք է դրվել ՓՄՁ զարգացմանը հարակից համայնքային փնջում: Զարգացման երրորդ բաղադրիչը համայնքի ենթակառուցվածքների վերանորոգումն ու արդիականացումն է, ինչպես օրինակ ջրամատակարարման ցանցի բարելավումը, էներգախնայող լուսարձակներով փողոցային լուսավորության ապահովումը, արևային վահանակների տեղադրումը և կրթական հաստատությունների վերանորոգումն ու վերազինումը:

Նորություններ

Ավելին

Մեր Անտառապահները

Իման Մեմարիան

Թիմի ղեկավար

Վահե Գրիգորյան

Ռեյնջեր

Մանուկ Մանուկյան

Ռեյնջեր

Տիգրան Անդրեասյան

Ռեյնջեր

Բորիս Վանյան

Ռեյնջեր

Վարդան Գեղամյան

Ռեյնջեր

Նորիկ Սարգսյան

Ռեյնջեր

Վիգեն Գեվորգյան

Ռեյնջեր

Օնիկ Գևորգյան

Ռեյնջեր

Սարգիս Գևորգյան

Ռեյնջեր

Նորայր Հարությունյան

Ռեյնջեր

Նախագծեր

5493-269x180

2012թ.-ի  մայիսին  Կովկասյան  կենսաբազմազանության  ապաստարանում Կովկասյան հովազի ոտնահետքերը հայտնաբերելուց հետո սկիզբ դրվեց Կովկասյան հովազի պահպանության ծրագրին, որի շրջանակներում տարածքում տեղադրվեցին նոր սերնդի տեսախցիկներ՝կենդանու առկայությունը փաստելու և նրա տեղաշարժը ուսումնասիրելու համար: Ծրագրի շրջանակներում իրականացվող դաշտային ուսումնասիրությունները 2013թ. ամռանը տվեցին իրենց առաջին արդյունքները.տեսանկարահանվեց հովազի պոչը, հետո՝ մարմինը և երեք օր հետո՝ ինքնին կենդանին: Ներկայումս շարունակվում են հովազի կենսամիջավայրի և միգրացիոն ուղիների անվտանգության, վերջինիս համար որս համարվող կենդանատեսակների պահպանման նախագծերը, ինչպես նաև ընդլայնվում համագործակցությունը Հարավկովկասյան այլ պետությունների հետ՝ հովազի սահմանային անվտանգ տեղաշարժն ապահովելու համար:
Կովկասյան հովազը ընդգրկված է թե՛ ՀՀ կարմիր գրքում` որպես «Կրիտիկական վիճակում գտնվող» CR C2a(i), թե՛ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում «Վտանգված» կարգավիճակով: Հայաստանում հովազի թվաքանակի կրճատման պատճառներից են մարդածին գործունությունը, որսագողությունը և կերային բազայի նվազումը: Ըստ գոյություն ունեցող տվյալների՝ 1950-1972թթ.-ին ՀՀ տարածքում սպանվել է շուրջ 75 հովազ, ինչի արդյունքում, ըստ ԲՊՄՄ տվյալների, այսօր ՀՀ-ում հովազների թիվը չի գերազանցում 13-ը:

Վայրի կենդանիների փրկարար կենտրոնն առաջին կառույցն է Հայաստանում, որը զբաղվում է անազատ և կիսազատ պայմաններում ապօրինաբար պահվող կարմիրգրքային վայրի կենդանիների փրկման և վերականգնողական աշխատանքներով: 2016թ.–ին FPWC-ի, ՀՀ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության և ՀՀ Բնապահպանության նախարարության միջև ստորագրվել է եռակողմ Համագործակցության հուշագիր, որն արտահայտում է կողմերի՝ վայրի կենդանիների հետ կապված միջադեպերը կանոնակարգելու պատրաստակամությունն ու կամքը: Կենտրոնի ուշադրության կիզակետում է նաև կարմիրգրքային գորշ արջերի անազատության խնդիրը, որի հասցեավորման համար նախաձեռնվել է անազատ արջերի փրկության լայնածավալ ծրագիր։ Այն ենթադրում է երկարաժամկետ համագործակցություն ինչպես միջազգային, այնպես էլ տեղական հասարակական ու պետական կազմակերպությունների հետ՝ խնդրին բազմակողմանի լուծում տալու համար՝ օրենսդրության վերանայումից մինչև փրկված արջերի համար ապաստարանների ստեղծում ու վերադարձ վայրի բնություն։ Ի լրումն փրկարարական գործունեության՝ Կենտրոնը շարունակաբար իրականացնում է տեղեկատվական և կրթական արշավներ՝ընդդեմ վայրի կենդանիների ապօրինի շահագործման և դրա հետևանքների:

Travel-Forest-icon

Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանում (ԿԿԱ) անտառվերականգնման նախաձեռնությունը՝ տնկարանային տնտեսությունը, հիմնվել է 2016թ.-ին։ Այն ծառայում է սերմնաբուսակների արտադրության նորարարական տեխնոլոգիաների փորձարկմանը։ Փակ արմատային համակարգով տնկիների արտադրությունը համարվում է բարձրորակ տնկանյութի արտադրության հիմնական մեթոդ։ Այս տեխնոլոգիայով արդեն ցանվել են նշենու, խնձորենու, բալենու, սալորենու, տանձենու ու գերիմաստիի ավելի քան 5000 սերմեր: Տնկարանային տնտեսությանը զուգահեռ փորձեր են տարվում նաև լցանյութի տարբերակների մշակման գործում։ Տորֆի և պերլիտի տարբեր հարաբերության խառնուրդներին ավելացվում է նաև հիդրոգել ջրի կուտակիչ պոլիմերային նյութը։ Չափիչ սարքավորումներով մշտադիտարկվում են հիմնական բնակլիմայական պայմանները, որոնք աշխատանքն առավել դյուրին և փաստավորված են դարձնում։ Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանի անտառապատ տարածքները շատ չեն, սակայն դրանք արժանի են հատուկ ուշադրության։ Գիհու նոսրանտառներն ու կաղնուտները տասնյակ դարեր առաջ եղել են խիտ անտառային զանգվածներ, որոնք էկոլոգիական գործոնների կամ մարդային ազդեցության արդյունքում նոսրացել են: Անտառվերականգնման աշխատանքների համար նախընտրելի տեսակների ու վայրերի առանձնացման հարցում ԿԿԱ աշխատանքային խումբը համագործակցում է տեղական և արտերկրի հեղինակավոր մասնագետների հետ։ Իրականացված արշավների ընթացքում կատարվել է տեղանքի կենսաբազմազանության և բնակլիմայական պայմանների ուսումնասիրություն, որի արդյունքում մշակվել է խնդրի կարգավորման անհատական համակարգ։

Ուրցաձորի էկո-կենտրոնը աշխատանքային ու կրթական հարթակ է գիտնականների և ուսանողների համար, ինչպես նաև՝ էկո-զբոսաշրջիկների կացարան: Այն առաջարկում է բնապահպանական դասընթացներ և սեմինարներ հարակից համայնքների բնակիչների, ինչպես նաև դպրոցականների և ուսանողների համար: Ավելին, կենտրոնը հանդես է գալիս նաև որպես գիտական հետազոտությունների անցկացման և էկո-տուրիզմի զարգացման կենտրոն՝ նպաստելով համայնքի զարգացմանը: Այնուամենայնիվ էկո-կենտրոնը ոչ միայն բնապահպանական ուսուցման հանգույց է, այլ նաև «կանաչ» շինության մոդել, որի կառուցման ընթացքում կիրառվել են շրջակա միջավայրի համար անվնաս տեխնոլոգիաներ: Կենտրոնի տաք ջրի մատակարարումն ապահովվում է արևային վահանակների միջոցով, իսկ էլեկտրաէներգիայի խնայողությունն ապահովված է մասամբ քամու և արևային էներգիայի, մասամբ էլ՝ հիդրոկայանի միջոցով: Կոյուղաջրերով շրջակա միջավայրի աղտոտումը կանխելու համար շինությունը համալրված է կեղտաջրերի զտման սարքով: Էկո-կենտրոնում է անցկացվում նաև «Արևորդի» էկո-ակումբների ամենամյա ամառային դպրոցը:

Գործընկերներ

ՎիվաՍել-ՄՏՍ
WLT
US Forest Sevice
Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարություն
Ուրցաձոր համայնք
Eco Inspect
Thin Green Line

Տեսադարան

Կապ

Կովկասյան կենսաբազմազանության ապաստարանը (ԿԿԱ) գտնվում է  Խոսրովի պետական արգելոցի անմիջական հարևանությամբ: Այն տեղակայված է Հայաստանի կենտրոնական հատվածում և հեշտ հասանելի է բոլոր մարզերից: Գտնվում է Երևանից (հարավ-արևելք) 66 կմ հեռավորության վրա և ընդհամենը 1 ժամ 30 րոպե ճանապարհ է մեքենայով:

Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի (FPWC)

# Խանջյան 47, բն․ 2,

Երևան, Հայաստան

+374 10585884, +374 11585884,

info@fpwc.org